Trong những năm gần đây, sự phát triển nhanh chóng của công nghệ và thay đổi kinh tế toàn cầu đã dẫn đến sự thay đổi mạnh mẽ trong cơ cấu lao động. Nhiều ngành nghề truyền thống đang phải đối mặt với sự cắt giảm lao động do áp lực cạnh tranh, tự động hóa và thay đổi nhu cầu thị trường.
Hầu hết các ngành nghề đều có sự cắt giảm lao động
Theo báo cáo của Navigos Search về lương và thị trường lao động năm 2024, 56% trong số 555 doanh nghiệp khảo sát đã thực hiện cắt giảm lao động. Tuy nhiên, 59% trong số các doanh nghiệp này cho biết sẽ tuyển dụng khoảng 25% nhân sự trong năm tới. Navigos đã tiến hành khảo sát 4.000 người lao động và 555 doanh nghiệp ở cả ba miền Bắc, Trung, Nam, bao gồm nhiều lĩnh vực ngành nghề khác nhau.
Trong số 311 doanh nghiệp có kế hoạch cắt giảm lao động, các doanh nghiệp chứng khoán đứng đầu với 100% số công ty cắt giảm từ 25% đến 50% nhân sự. Tiếp theo là các doanh nghiệp trong lĩnh vực xây dựng, bất động sản và dịch vụ tư vấn, với tỷ lệ cắt giảm từ 50% đến 75%. Đặc biệt, 5% số công ty trong ngành dịch vụ tư vấn đã cắt giảm trên 75% nhân sự.
Mặc dù có sự cắt giảm lao động, 59% trong số 555 doanh nghiệp cho biết sẽ tuyển dụng thêm dưới 25% nhân sự trong năm tới. 15% doanh nghiệp dự định tuyển dụng từ 25% đến 50% nhân sự, trong khi 18% không có nhu cầu tuyển dụng. Rất ít doanh nghiệp có nhu cầu tuyển dụng số lượng lớn, với chỉ hơn 1% dự kiến tuyển dụng từ 50% đến 75% hoặc trên 75% nhân sự.
Báo cáo cũng chỉ ra các phòng ban mà doanh nghiệp ưu tiên tuyển dụng trong thời gian tới, bao gồm kinh doanh và bán hàng (62%), sản xuất (26%), và truyền thông, tiếp thị (20%). Các phòng ban dịch vụ khách hàng, nghiên cứu và phát triển, công nghệ thông tin cũng được ưu tiên, trong khi phòng ban kỹ thuật và hành chính tổng hợp hạn chế tuyển dụng thêm.
Người lao động có kinh nghiệm làm việc, khả năng thích ứng và giải quyết vấn đề được ưu tiên tuyển dụng hơn. Tiếp theo là những người có từ 1 đến 3 năm kinh nghiệm, kỹ năng giao tiếp hiệu quả, khả năng ngoại ngữ và khả năng thích ứng với thay đổi.
Khảo sát 4.000 người lao động trong năm 2023 cho thấy gần 70% vẫn giữ được công việc và làm việc ổn định. Tuy nhiên, 11,2% đối mặt với nguy cơ mất việc, và gần 20% đã mất việc. Trong số đó, chỉ 6,5% tìm được việc làm mới, trong khi hơn 11% vẫn chưa tìm được công việc mới. Ngành xây dựng là ngành bị ảnh hưởng nặng nề nhất.
Theo Navigos Search, làn sóng sa thải lao động đang lan rộng trên toàn cầu, ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực. Theo đánh giá của Bloomberg News năm 2023, các doanh nghiệp đã sa thải gần nửa triệu nhân viên trên khắp thế giới. Các ngành chịu ảnh hưởng bao gồm công nghệ, hàng tiêu dùng không thiết yếu, tài chính, công nghiệp, truyền thông, chăm sóc sức khỏe, tiêu dùng thiết yếu, bất động sản, năng lượng, nguyên vật liệu, và điện nước.
Ngành công nghệ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, chiếm khoảng 1/3 tổng số nhân sự bị cắt giảm. Sự ổn định và an ninh trong công việc đã trở thành ưu tiên hàng đầu của nhiều người lao động.
Việc tuyển dụng tại các doanh nghiệp tiếp tục chậm lại, thay vào đó, sự luân chuyển nội bộ có xu hướng tăng lên ở một số ngành thông qua thăng chức hoặc điều chuyển nội bộ. Singapore, Canada và Ấn Độ là ba quốc gia ghi nhận sự sụt giảm trong tuyển dụng cao nhất, lên đến hơn 40%.
Nguyên nhân và ảnh hưởng từ cắt giảm lao động
Sự phát triển của công nghệ tự động hóa và trí tuệ nhân tạo là nguyên nhân chính dẫn đến sự cắt giảm lao động trong nhiều ngành nghề. Các công nghệ này không chỉ giúp tăng năng suất mà còn giảm thiểu chi phí, nâng cao độ chính xác và hiệu quả trong nhiều công đoạn sản xuất và dịch vụ. Tuy nhiên, điều này cũng đồng nghĩa với việc nhiều công việc truyền thống sẽ bị thay thế bởi công nghệ.
Toàn cầu hóa và sự cạnh tranh khốc liệt trên thị trường quốc tế cũng là nguyên nhân khiến nhiều doanh nghiệp phải cắt giảm lao động để giảm chi phí và tăng tính cạnh tranh. Các công ty sản xuất thường di chuyển nhà máy đến những quốc gia có chi phí lao động thấp hơn, dẫn đến sự mất việc làm tại các quốc gia phát triển.
Người lao động trong các ngành nghề bị cắt giảm lao động sẽ phải đối mặt với nguy cơ mất việc làm. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến thu nhập và cuộc sống của họ mà còn gây áp lực lên hệ thống an sinh xã hội. Để thích ứng với tình hình mới, người lao động cần được hỗ trợ tái đào tạo và nâng cao kỹ năng để chuyển đổi sang các ngành nghề mới.
Sự thay đổi cơ cấu lao động có thể làm gia tăng bất bình đẳng thu nhập. Những người có kỹ năng cao và làm việc trong các ngành công nghệ cao sẽ được hưởng lợi, trong khi những người lao động tay nghề thấp có thể bị tụt lại phía sau. Điều này đòi hỏi các chính sách hỗ trợ và phát triển nguồn nhân lực để giảm thiểu sự bất bình đẳng này.
Sự cắt giảm lao động trong các ngành nghề chủ chốt có thể gây ra tác động tiêu cực đến kinh tế địa phương. Các cộng đồng phụ thuộc vào một ngành nghề cụ thể sẽ phải đối mặt với sự suy giảm kinh tế khi ngành đó bị cắt giảm lao động. Điều này đòi hỏi các chính sách phát triển kinh tế địa phương và đa dạng hóa ngành nghề để giảm thiểu rủi ro.
Việc tái đào tạo và phát triển kỹ năng là một yếu tố quan trọng để đảm bảo người lao động có thể thích ứng với sự thay đổi của thị trường lao động. Các chương trình đào tạo nghề và giáo dục liên tục cần được đầu tư và phát triển để hỗ trợ người lao động chuyển đổi sang các ngành nghề mới. Các chính sách hỗ trợ của chính phủ và doanh nghiệp cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình này.
Chính phủ và các tổ chức xã hội cần có các chính sách hỗ trợ và bảo vệ người lao động trong bối cảnh thay đổi cơ cấu lao động. Điều này bao gồm các chính sách bảo hiểm thất nghiệp, hỗ trợ tái đào tạo, và phát triển các chương trình việc làm công. Sự hợp tác giữa chính phủ, doanh nghiệp và người lao động là cần thiết để đảm bảo sự phát triển bền vững của thị trường lao động.
Sự cắt giảm lao động là một hiện thực không thể tránh khỏi trong bối cảnh phát triển công nghệ và thay đổi kinh tế toàn cầu. Tuy nhiên, điều này cũng mở ra nhiều cơ hội mới cho các ngành nghề mới và phát triển kỹ năng lao động. Để thích ứng với sự thay đổi này, người lao động cần được hỗ trợ tái đào tạo và nâng cao kỹ năng, trong khi chính phủ và doanh nghiệp cần có các chính sách hỗ trợ và phát triển nguồn nhân lực. Sự thay đổi cơ cấu lao động không chỉ là thách thức mà còn là cơ hội để xây dựng một nền kinh tế bền vững và công bằng hơn.
